Μας το είπαν κάποτε στο σχολείο, το ακούσαμε και όταν μεγαλώσαμε, αλλά εμείς το θεωρήσαμε υπερβολή, θρύλο, παράδοση. Κι όμως, ισχύει, ο Πύργος είναι κτισμένος πάνω σε επτά λόφους. Και οι πρόγονοί μας φρόντισαν να ανεγείρουν πάνω στη σειρά των λόφων, τις περισσότερες εκκλησίες μας. Με μια προσεκτική ματιά, αντιλαμβάνεται κανείς πως οι παλαιότεροι ιεροί ναοί της πόλης βρίσκονται σχεδόν σε μια ευθεία υψωμάτων…
του Διονύση Δ. Λιανού
- Ο Ιερός Ναός του Αγίου Διονυσίου στον Πύργο είναι κτισμένος σε επτανησιακό αρχιτεκτονικό ρυθμό ως μετόχι της Μονής του Αγίου Διονυσίου στις Στροφάδες Νήσους. Βρίσκεται επί της οδού 28ης Οκτωβρίου, απέναντι από το Διοικητήριο. Η ανέγερσή του οφείλεται στην μεταφορά τού ενός βραχίονα του αγίου από τη Ζάκυνθο στον Πύργο. Σύμφωνα με την παράδοση, Αγαρηνοί πειρατές επέδραμαν στο μικρό νησί των Στροφάδων, όπου βρίσκεται έως και σήμερα η Ιερά Μονή του Αγίου Διονυσίου. Εκεί εφυλάσσετο το σκήνωμα του αγίου, πριν μεταφερθεί στην πόλη της Ζακύνθου. Οι πειρατές έκοψαν το ένα χέρι του Αγίου, το πήραν μαζί τους και το πούλησαν στη Χίο. Εκεί φυλάχθηκε σε μοναστήρι και έπειτα εστάλη πίσω στη Ζάκυνθο. Με τη φροντίδα των Ζακυνθινών του Πύργου, το χέρι του Αγίου ήρθε στο Κατάκολο κι έπειτα στον Πύργο, ώστε να πάρει ο λαός θάρρος ο οποίος πληττόταν πολύ συχνά από επιδημίες πανώλης. Η Ζάκυνθος εορτάζει τον πολιούχο της στις 24 Δεκεμβρίου, οπότε τιμά τη μεταφορά του σκηνώματος από τις Στροφάδες στο νησί. Ωστόσο, η επίσημη εορτή του αγίου είναι στις 17 Δεκεμβρίου, οπότε ο άγιος εορτάζεται πανηγυρικά τόσο στη Ζάκυνθο, στον Πύργο και στο Κατάκολο, όσο και στην Αίγινα από όπου έλκει την καταγωγή του.
- Ο Ιερός Ναός Αγίας Κυριακής είναι πιθανόν ο μοναδικός τού είδους του στην Ελλάδα, κι αυτό εξαιτίας του νεογοτθικού αρχιτεκτονικού ρυθμού του! Πρόκειται από τους πρώτους ναούς που κτίστηκαν στον Πύργο. Εγκαινιάστηκε επί βασιλείας Όθωνα (!) και φέρει τοιχογραφίες του Ζακυνθινού αγιογράφου Ταμβάκη. Μια παράδοση αναφέρει μάλιστα πως στα εγκαίνιά του, παρευρέθηκε ο ίδιος ο Όθωνας. Κάθε χρόνο στα τέλη Ιανουαρίου, η Αγία Κυριακή δέχεται τη θαυματουργή εικόνα του πολιούχου Αγίου Χαραλάμπους από το ναΐσκο του και η εορτή του τιμάται εκεί. Από αυτό το λόφο της πόλης ξεκινά και η συνοικία του Αγίου Χαραλάμπους ή Κανούλια και φτάνει έως το πάρκο της Αγίας Βαρβάρας.
- Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Νικολάου στον Πύργο βρίσκεται στην άκρη της κεντρικής πλατείας “Σάκη Καράγιωργα” και πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκκλησία στην περιοχή. Κατά το παρελθόν, έχει καταστραφεί αρκετές φορές, με πιο πρόσφατη τους σεισμούς του 2008. Τον 19ο αιώνα, ο Άγιος Νικόλαος ήταν σε αυτή τη θέση, αλλά επρόκειτο για μια ξύλινη κατασκευή, η οποία το 1885 καταστράφηκε από σεισμό. Τα πρώτα έργα για την ανακατασκευή της πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο του 1889. Για την κατασκευή του έφτασαν ειδικοί τεχνίτες του μαρμάρου και της πέτρας από τις Σποράδες, απόγονοι των οποίων υπάρχουν ακόμη στην πόλη του Πύργου. Το 1904 ο Δήμος Λετρίνων αποφάσισε την δωρεά 4 χιλιάδων δραχμών για την αποπεράτωση του ναού. Τελικά, ο ναός εγκαινιάστηκε δυο χρόνια αργότερα. Ο μητροπολιτικός ναός φέρει στο εσωτερικό του σπουδαίες φορητές εικόνες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι δωρεά πολιτών και συλλόγων. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να κάνουμε στη δωρεά στο ναό από τον τέως βουλευτή Νάκη Αυγερινό, της εικόνας της Σταύρωσης του Χριστού. Πρόκειται για πιστό αντίγραφο του πίνακα ζωγραφικής του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο). Εμπρός του μητροπολιτικού ναού βρίσκονται οι προτομές του Μητροπολίτη Ωλένης Φιλάρετου, ο οποίος βασανίστηκε και απαγχονίστηκε το 1821 στην Τρίπολη και του μακαριστού Μητροπολίτη Ηλείας Αθανασίου. Πριν λίγα χρόνια, εδώ λειτούργησε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο οποίος περιόδευε στην Ηλεία και τη Ζάκυνθο. Τέλος, πριν λίγους μήνες ο ιερός ναός Αγίου Νικολάου χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού Μνημείου Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
- Ο Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου έχει χτιστεί σε σχέδια του διάσημου αρχιτέκτονα του νεοκλασικισμού Ερνέστου Τσίλλερ. Είναι χτισμένη σε έναν απο τους επτά λόφους της πόλης, απέναντι από την Παλαιά Δημοτική Αγορά. Κύριος ευεργέτης στην ανέγερση του ναού ήταν ο Ιωάννης Λιούρδης, το όνομα του οποίου έχει δοθεί στο δρόμο εμπρός του ιερού ναού. Μέσα στο ναό φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Η παράδοση για την εικόνα αναφέρει ότι πουλήθηκε από μοναχούς του Αγίου Όρους. Οι μοναχοί στην αρχή είχαν αρνηθεί να την πουλήσουν και κατευθύνθηκαν στη Ζάκυνθο πιστεύοντας ότι θα εύρησκαν καλύτερη τιμή πώλησης. Όμως η τρικυμία δεν τους άφησε να περάσουν στο νησί με αποτέλεσμα να γυρίσουν και να πουλήσουν την εικόνα στον εφημέριο της εκκλησίας. Η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής εορτάζεται στον Πύργο με λιτανεία της εικόνας στους δρόμους της ενορίας.
- Στον τελευταίο και νοτιότερο λόφο της πόλης έχει ανεγερθεί ο Ιερός Ναός του Αγίου Παντελεήμονος. Ο εν λόγω ναός είναι από τους νεότερους και μεγαλύτερους στον Πύργο και είναι τρισυπόστατος ˙ είναι αφιερωμένος δηλαδή σε τρεις αγίους, στον Άγιο Παντελήμονα, στον Ευαγγελιστή Λουκά και στον εθνομάρτυρα Γρηγόριο ‘Ε, τον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολεως που απαγχονίστηκε το Πάσχα του 1821. Την ανέγερσή του, ο ιερός ναός την οφείλει μεταξύ άλλων δωρεών και προσπαθειών πολιτών και στους Γορτύνιους του Πύργου. Πρόκειται για μια από τις νεότερες εκκλησίες της πόλης, η οποία κτίστηκε αφότου κατεδαφίστηκε ο προηγούμενος παλαιός ναός, που βρισκόταν πλησίον της.
Info
Οι υπόλοιποι ιεροί ναοί του Πύργου είναι η Αγία Τριάδα, ο Άγιος Χαράλαμπος, η Αγία Βαρβάρα, ο Άγιος Σπυρίδων, οι Άγιοι Πάντες στο ‘Α Κοιμητήριο, ο Άγιος Γεώργιος στο Β’ Κοιμητήριο, η Αγία Μαρίνα στο Καταρράχι, ο Άγιος Ελευθέριος στον Ανθόπυργο, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Κωνσταντίνος στον ομώνυμο συνοικισμό, ο ναός Κωνσταντίνου και Ελένης στα Λιθαράκια, ο ιερός ναός τής ΣΕΤΤΗΛ και ορισμένοι μικροί ναοί σε ιδιωτικά κτήματα πέριξ της πόλης.
